Digitale transformatie is géén IT-project

Digitale transformatie is géén IT-project

Wanneer de term “digitale transformatie” valt, denken veel organisaties nog steeds als eerste aan technologie. Nieuwe software, nieuwe systemen, migraties naar de cloud.

Maar laten we het misverstand direct uit de weg ruimen: digitale transformatie is géén IT-project. Het is een organisatievraagstuk, een veranderproces. Het is namelijk een strategische, organisatiebrede verandering die elk aspect van je bedrijf raakt. En in de publieke sector is het bovenal een bestuurlijke verantwoordelijkheid.

De valkuil van technologiedenken

In mijn tijd als CIO binnen de Rijksoverheid heb ik vaak gezien hoe bestuurders digitale transformatie als vanzelf toevertrouwden aan de IT-afdeling. Meestal vanuit de gedachte: “Het is technisch, dus het is niet van ons.”
Het is begrijpelijk dat de focus snel op IT komt te liggen. Technologie is immers de drijvende kracht achter veel digitale veranderingen. Denk aan cloud computing, AI, data-analyse, en automatisering. Deze technologieën stellen ons in staat om anders te werken en nieuwe mogelijkheden te creëren. Maar het implementeren van deze tools is slechts het topje van de ijsberg. Techniek is namelijk slechts het middel – nooit het doel.

De echte transformatie zit in het aanpassen van de manier waarop je organisatie denkt, werkt en waarde levert. Het gaat over het heruitvinden van hoe een organisatie waarde creëert voor haar klanten, medewerkers en stakeholders. Technologie is daarbij een enabler.
Als je alleen technologie implementeert zonder de onderliggende processen, cultuur en mensen mee te nemen, ben je bezig met automatisering, niet met transformatie. Je digitaliseert dan hooguit bestaande inefficiënties.

Het doel dat wél centraal zou moeten staan binnen de publieke sector is; "Hoe draagt digitalisering bij aan publieke waarde?", "Wat verandert er in het gedrag van medewerkers, mede-ambtenaren en burgers?" en ook "Hoe passen processen, governance en cultuur zich aan?"

Als deze vragen niet worden gesteld aan de directietafel, dan is de transformatie gedoemd te blijven steken in losse projecten. Deze zijn per definitie duur, inefficiënt en niet voorbereid op de toekomst.

Bestuurlijk eigenaarschap is cruciaal

Digitale transformatie raakt álles: strategie, uitvoering, dienstverlening, veiligheid, ethiek, wet- en regelgeving.
Dit vraagt dus om visie en sturing op het hoogste niveau. Het is een een strategisch vraagstuk dat commitment vereist van het hoogste managementniveau. Het gaat over fundamentele keuzes: welke klanten bedienen we, hoe creëren we waarde, welke competenties hebben we nodig en hoe organiseren we ons werk? Het gaat niet om technische details, maar om keuzes over richting, kaders, tempo en integriteit. Deze vragen kunnen niet beantwoord worden door IT-managers of externe consultants. Ze vereisen visie, moed en betrokkenheid van de hoogste organisatieleiding. Zonder die betrokkenheid blijft elke digitale transformatie steken in oppervlakkige technische verbeteringen.

Bestuurders hoeven zeker geen IT-expert te zijn, maar wat ze wél moeten zijn:

• Regisseur van samenhang

• Beslisser over prioriteit

• Bewaker van publieke waarden
  

Digitale transformatie zonder bestuurlijk eigenaarschap is als een schip zonder kapitein: vol technische innovatie, maar zonder duidelijke koers.

Wat publieke organisaties wél nodig hebben

In plaats van een IT-project, is digitale transformatie een kans om opnieuw te kijken naar hoe publieke waarde wordt gerealiseerd. Wat daarvoor nodig is:

• Heldere governance: wie beslist waarover?

• Realistische verwachtingen: technologie is geen wondermiddel

• Goede governance en duidelijke toewijzing van risico-eigenaarschap

• Draagvlak en eigenaarschap: niet alleen top-down, maar ook bottom-up

• Ruimte voor leren en bijsturen: transformatie is geen lineair proces
  

En vooral: een bestuur dat het voortouw durft te nemen.

Tot slot

De publieke sector staat voor grote maatschappelijke opgaven. Digitalisering speelt daarin een sleutelrol – maar alleen als we het als meer dan technologie durven te benaderen. Digitale transformatie is geen project dat je 'afvinkt'. Het is een voortdurende reis van aanpassing, innovatie en verbetering. Het gaat over het creëren van een wendbare organisatie die kan excelleren in een steeds digitaler wordende wereld.

Digitale transformatie vraagt om leiderschap, niet om tools. Organisaties die dit beseffen en digitale transformatie benaderen als een holistische verandering van hun bedrijfsmodel, hebben de beste kansen om te slagen in de digitale economie.

Wil je sparren over hoe je als bestuurder of directeur meer grip krijgt op digitale transformatie binnen jouw organisatie? Ik denk graag met je mee !

Michel van der Koogh MPM,
Greyfox Executive Consultancy
greyfoxconsultancy.nl